Γιατί ορισμένοι μοναχικοί άνθρωποι φοβούνται τα κομπλιμέντα;

Η μοναξιά αναφέρεται σε μια οδυνηρή υποκειμενική εμπειρία που εμφανίζεται όταν οι κοινωνικές σχέσεις ενός ατόμου δεν ικανοποιούν τις ανάγκες του που σχετίζονται με την αίσθηση του ανήκειν. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι μοναξιά συνδέεται και με το φόβο της θετικής αξιολόγησης πέρα από το φόβο για την αρνητική κριτική.

Προηγούμενες έρευνες δείχνουν ότι οι μοναχικοί άνθρωποι φοβούνται την αρνητική κριτική, αλλά μια πρόσφατη μελέτη προτείνει ότι η μοναξιά συνδέεται επίσης με το φόβο της θετικής αξιολόγησης.

Η Μοναξιά και ο Φόβος του να σε κρίνουν

Πολλοί μοναχικοί άνθρωποι ανησυχούν μήπως λάβουν αρνητική αξιολόγηση. Φοβούνται να κάνουν κάτι ντροπιαστικό, να προσβάλλουν,  ή να βλάψουν ένα άλλο άτομο. Ζουν με διαρκή φόβο ότι θα τους επικρίνουν, θα τους απορρίψουν, ή ακόμη ότι θα τους εγκαταλείψουν.

Για να μειώσουν την πιθανότητα τέτοιων αποτελεσμάτων, κρατούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για τον εαυτό τους, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι αισθάνονται ψεύτικοι. Στην πραγματικότητα, μπορεί όχι μόνο να αισθάνονται ψεύτικοι αλλά και να φαίνονται ψεύτικοι στους άλλους. Αυτό συμβαίνει ως αποτέλεσμα μιας στρατηγικής που χρησιμοποιούν για να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους, να τα καταστείλουν, ή να τα αλλάξουν.

Η «εκφραστική καταστολή» είναι μια στρατηγική ρύθμισης συναισθημάτων που περιλαμβάνει τη μη έκφραση ή την αλλοίωση των συναισθημάτων που εκφράζουν οι άνθρωποι. Ένα συνηθισμένο παράδειγμα είναι το χαμόγελο παρά το αίσθημα θλίψης.

Τι θα γινόταν όμως αν οι κοινωνικά αγχώδεις άνθρωποι λάμβαναν θετικές αξιολογήσεις; Για παράδειγμα, αν τους επαινέσουν για την εμφάνιση, την εξυπνάδα, το ταλέντο, τις δεξιότητες ή την επιτυχία τους. Ή ακόμα, να τους υπενθυμίζουν τα δυνατά σημεία του χαρακτήρα τους (π.χ. αίσθηση του χιούμορ, συμπόνια). Θα τους επέτρεπε αυτό να χαλαρώσουν και να είναι ο αυθεντικός εαυτός τους;

Όχι απαραίτητα. Παραδόξως, η θετική αξιολόγηση μπορεί να προκαλεί το ίδιο άγχος. Επιπλέον, άτομα που φοβούνται τη θετική αξιολόγηση ανέφεραν περισσότερη μοναξιά, κοινωνικό άγχος και συχνή χρήση στρατηγικών ρύθμισης καταστολής συναισθημάτων.

Μοναξιά, Δυσπροσαρμοστικά Αυτο-Σχήματα και ο Φόβος της θετικής αξιολόγησης

Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε τη σχέση μεταξύ μοναξιάς και φόβου θετικής αξιολόγησης; Γιατί η λήψη κομπλιμέντων προκαλεί άγχος;

Η απάντηση πιθανότατα αφορά τη φύση των αυτο-σχημάτων ορισμένων μοναχικών ανθρώπων (δηλαδή, αντιλήψεις και πεποιθήσεις που σχετίζονται με τον εαυτό τους).

Οι άνθρωποι γενικά αναζητούν πληροφορίες που να συνάδουν με τα σχήματά τους. Τα αυτο-σχήματα επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ερμηνεύουν τα γεγονότα. Για παράδειγμα, ένας υπάλληλος με υψηλή αυτοεκτίμηση περιμένει ευγενική και εποικοδομητική ανατροφοδότηση, όχι εκφοβισμό ή παρενόχληση στο χώρο εργασίας. Επιπλέον, είναι πιο πιθανό να ερμηνεύσει την ουδέτερη συμπεριφορά ως μια συμπεριφορά σεβασμού και όχι εχθρική, γεγονός που μειώνει τις παρεξηγήσεις και τα πληγωμένα συναισθήματα.

Αντίθετα, όταν οι αντιλήψεις ενός ατόμου για τον εαυτό του είναι αρνητικές και παραμορφωμένες (γνωστά ως δυσπροσαρμοστικά αυτο-σχήματα), οι προσδοκίες του θα είναι επίσης αρνητικές. Κάποιος που μεγάλωσε πιστεύοντας ότι είναι ελαττωματικός, ανόητος ή ανίκανος θα περιμένει κακομεταχείριση, όπως παραμέληση, ασέβεια, παρενόχληση και εκφοβισμό.

Εάν επρόκειτο να λάβουν θαυμασμό ή έπαινο δε θα δείξουν εμπιστοσύνη στα θετικά σχόλια. Αντίθετα, θα αισθανθούν ότι τους λένε ψέματα ή ακόμη και ότι τους χειραγωγούν ή τους κοροϊδεύουν.

Για παράδειγμα, ένας μοναχικός ετεροφυλόφιλος άνδρας που πιστεύει ότι «είμαι άσχημος και αποκρουστικός» μπορεί να προβλέψει ότι θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του μόνος. Αν τον πλησίασει μια ελκυστική γυναίκα και του δείξει ρομαντικό ενδιαφέρον, ο άντρας μπορεί να σκεφτεί ότι είναι χειριστική και ότι έχει μια κρυφή ατζέντα.

Αμφισβήτηση Δυσπροσαρμοστικών Σχημάτων

Η αμφισβήτηση των δυσπροσαρμοστικών σχημάτων είναι το κλειδί για τη μείωση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης. Απαιτεί όμως ακριβή ανατροφοδότηση που μπορεί να είναι αξιόπιστη. Για να λάβει κανείς χρήσιμη ανατροφοδότηση, πρέπει να είναι ανοιχτός και ειλικρινής και να αρχίσει να μοιράζεται με τους άλλους, μιλώντας σταδιακά για βαθιά συναισθήματα, σκέψεις, ανάγκες και επιθυμίες. Αυτό μπορεί να μοιάζει τρομακτικό στην αρχή. Ωστόσο, είναι απαραίτητο ώστε να μπορέσουν να δημιουργηθούν αυθεντικές σχέσεις.

Μέσα από συχνές θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, καθίσταται δυνατό οι άνθρωποι να αισθάνονται λιγότερο μόνοι, να βιώσουν συναισθηματική υποστήριξη και να δημιουργήσουν υγιείς σχέσεις που θα αμφισβητήσουν τα δυσπροσαρμοστικά σχήματα και θα υποστηρίξουν την αυτοεκτίμηση.