Εξάρτηση από το Διαδίκτυο σε εφήβους και ενήλικες. Πώς επηρεάζει τη ζωή μας;

Το διαδίκτυο έχει μπει εδώ και πολλά χρόνια στη ζωή μας, στην καθημερινότητά μας σε σημείο που θεωρείται απαραίτητο να υπάρχει σε κάθε σπίτι, σε κάθε οικογένεια. Ο κίνδυνος εθισμού είναι μεγαλύτερος στους εφήβους χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πλήττει σοβαρά και τους ενήλικες.

Η Εξάρτηση στους εφήβους

Οι έφηβοι χρησιμοποιούν το ίντερνετ πέρα από την ενημέρωση και για επικοινωνία με τους φίλους τους. Ο λόγος λοιπόν που οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο είναι γιατί τους προσφέρει μια διέξοδο από την πιεστική και αγχώδη καθημερινότητα. Επιπλέον αποτελεί μια ευκαιρία για γρήγορη κοινωνικοποίηση χωρίς τον κίνδυνο της απόρριψης, αφού μπορούν να παρουσιάσουν ό,τι εικόνα του εαυτού τους επιθυμούν.

Πότε όμως η χρήση γίνεται κατάχρηση;

Τα χαρακτηριστικά της «προβληματικής χρήσης του διαδικτύου» που οδηγεί στον εθισμό, είναι τα εξής:

• ανάγκη για συνεχή αύξηση των ωρών χρήσης του διαδικτύου λόγω της απόκτησης του αισθήματος ικανοποίησης, ευχαρίστησης

• μείωση της εστίασης και της προσοχής ενώ αυξάνει την ανάγκη για πιο συνεχή διέγερση και άμεση ικανοποίηση

• απόκρυψη πληροφοριών από την οικογένεια σχετικά με τη συχνότητα χρήσης του διαδικτύου

• διαταραχή  ύπνου, διατροφής και της ατομικής υγιεινής

• κοινωνικές συνέπειες όπως η απόσυρση από την οικογένεια και τους φίλους, καθώς και η απόσυρση από άλλα χόμπι και ενδιαφέροντα

• αίσθημα άγχους σε περίπτωση περιορισμού της πρόσβασής στη συσκευή τους

• έλλειψη συνολικής κοινωνικής συμμετοχής και η βίωση μοναξιάς και καταθλιπτικών συναισθημάτων

• πιθανότητα παρουσίασης επιθετικότητας ή υπερ-κινητικότητας.

• συνεχείς ανεπιτυχείς προσπάθειες για έλεγχο, ελάττωση ή διακοπή της χρήση του διαδικτύου. 

Πιθανοί τρόποι πρόληψης ώστε να αποφευχθεί η εμφάνιση εξάρτησης από το διαδίκτυο:

• ενημέρωση για τη χρήση του διαδικτύου και τους κινδύνους.

• ύπαρξη υπολογιστή/tablet/κινητού στο σπίτι όπου θα υπάρχει επίβλεψη και αποφυγή ίντερνετ καφέ

• ο υπολογιστής να βρίσκεται σε κοινόχρηστο χώρο στο σπίτι.

• γνώση του περιεχομένου των παιχνιδιών που παίζει το παιδί και επίγνωση της ώρας που περνά στο  διαδίκτυο.

• τοποθέτηση  προστατευτικών φίλτρων για τις επικίνδυνες ιστοσελίδες.

• ενημέρωση του παιδιού για τις κινδύνους που ενέχει το διαδίκτυο και ενθάρρυνση για συζήτηση σε περιπτώσεις ύπαρξης οποιαδήποτε απειλής

  
  

Τελικά, θέλετε να θυμάστε ότι το να βοηθήσετε το παιδί σας να εντοπίσει την προβληματική χρήση του διαδικτύου είναι το πιο σημαντικό βήμα, γιατί χωρίς να κατανοήσει γιατί κάτι είναι πρόβλημα, θα είναι πολύ απρόθυμο να το αλλάξει».

Μπορείτε να εθιστείτε στο διαδίκτυο;

Το 69% των γονέων λέει ότι ελέγχουν τις δικές τους συσκευές τουλάχιστον κάθε ώρα, όπως και το 78% των εφήβων. Το να ξοδεύετε πολύ χρόνο στο διαδίκτυο θεωρείται ολοένα και περισσότερο φυσιολογική συμπεριφορά, ειδικά για τους εφήβους. Ο εθισμός στο διαδίκτυο δεν αφορά όμως μόνο τα παιδιά και τους εφήβους.  Αφορά και τους ενήλικες. Η εμμονική κύλιση «scrolling» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα είδος άμεσης ανακούφισης από συναισθήματα άγχους και μοναξιάς, τα οποία όμως είναι εντελώς εφήμερα και μάλιστα επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο αυτά τα συναισθήματα.

Σύμφωνα με έρευνα, το «scrolling» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει συνδεθεί με:

• κατάθλιψη

• άγχος

• χαμηλή αυτοεκτίμηση

• κοινωνικό άγχος

Επιπλέον υπάρχει κίνδυνος εξάρτησης από τυχερά διαδικτυακά παιχνίδια, η παγίδα του cybersex, η οποία φαίνεται εύκολη και ελκυστική για άτομα που φοβούνται ή αποφεύγουν την κοινωνικοποίηση και ο καταναγκαστικός εθισμός στην αναζήτηση πληροφοριών ο οποίος σχετίζεται με την απώλεια ελέγχου. Και ενώ τα χαρακτηριστικά της προβληματικής χρήσης του διαδικτύου είναι κοινά  για παιδιά και ενήλικες, αναφορικά με την πρόληψη, οι ενήλικες μπορούν να δοκιμάσουν την «ψηφιακή αποτοξίνωση», η οποία έχει γίνει αρκετά δημοφιλής εν μέσω των  αυξανόμενων ανησυχιών σχετικά με τον αυξημένο χρόνο που ξοδεύουν οι άνθρωποι στο διαδίκτυο.

Τι είναι η ψηφιακή αποτοξίνωση;

Η ψηφιακή αποτοξίνωση περιλαμβάνει την προσωρινή αποχή από τη χρήση συσκευών, όπως υπολογιστές και κινητές συσκευές. Κάποιος μπορεί να κάνει μια ψηφιακή αποτοξίνωση για να ασχοληθεί με μια δραστηριότητα και να επικεντρωθεί περισσότερο στις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις. Με αυτόν τον τρόπο κερδίζουν περισσότερο χρόνο για αυτοφροντίδα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερα επίπεδα άγχους και καλύτερο ύπνο.

Συμβουλές για την εφαρμογή της ψηφιακής αποτοξίνωσης

• διαλείπουσα ψηφιακή νηστεία. Δοκιμάστε να περάσετε ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα εκτός σύνδεσης (στοχεύστε 12 ώρες) προτού συνδεθείτε ξανά.

• δοκιμάστε αναλογικές δραστηριότητες. Δοκιμάστε να γράψετε ημερολόγιο, να διαβάζετε, να μαγειρεύετε ή να ασχοληθείτε με άλλες δημιουργικές ασχολίες.

• ξεκινήστε και τελειώστε την ημέρα σας μακριά οθόνη. Πολλοί υποστηρικτές κάνουν την κρεβατοκάμαρά τους μια ζώνη χωρίς οθόνη.

• χρησιμοποιήστε ένα παλιομοδίτικο ξυπνητήρι. Συνδέστε το τηλέφωνό σας σε άλλο δωμάτιο το βράδυ, ώστε να μην “σκρολάρετε» στο κινητό  ακριβώς πριν τον ύπνο ή με το που ξυπνήσετε το πρωί.

Με το διαδίκτυο έχουν μεταβληθεί ριζικά οι καθιερωμένες πρακτικές επικοινωνίας, αλλά και η διάδοση της γνώσης. Συγκεκριμένα: προσφέρει πρόσβαση σε ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών και γνώσεων, καθιέρωσε νέες μορφές επικοινωνίας και τρόπους ψυχαγωγίας, αποτελεί χώρο ελεύθερης διακίνησης ιδεών, έχει εισάγει νέες μορφές οικονομικών δραστηριοτήτων και η λίστα συνεχίζεται. Το διαδίκτυο είναι ένα εργαλείο. Και όπως όλα τα εργαλεία, δουλεύουν σωστά μόνο όταν χρησιμοποιούνται με σύνεση και ασφάλεια.