Το «Σύνδρομο του Απατεώνα» και όλα όσα θα ήθελες να γνωρίζεις γι’ αυτό!

Τα άτομα με το «σύνδρομο του απατεώνα» ασκούν συχνά μεγάλη πίεση στον εαυτό τους για να ολοκληρώσουν κάθε εργασία άψογα. Φοβούνται ότι οποιοδήποτε λάθος θα αποκαλύψει στους άλλους ότι δεν είναι αρκετά καλοί ή έξυπνοι για τη δουλειά. Συχνά αποδίδουν τα επιτεύγματά τους στην τύχη παρά στην ικανότητα και φοβούνται ότι οι άλλοι τελικά θα τους ξεσκεπάσουν ως απάτη.

Έως και το 82% των ανθρώπων αντιμετωπίζουν αισθήματα απατεώνων, παλεύοντας με την αίσθηση ότι δεν έχουν κερδίσει αυτό που έχουν επιτύχει. Αυτά τα συναισθήματα μπορούν να συμβάλουν σε αυξημένο άγχος και κατάθλιψη, απομόνωση, λιγότερη ανάληψη ρίσκων στην καριέρα και επαγγελματική εξουθένωση. Τα άτομα αυτά συχνά αισθάνονται ανακούφιση αντί για περηφάνια μετά από ένα επίτευγμα, κάτι που μπορεί να τους κάνει να συνεχίσουν να πιέζουν χωρίς να φροντίζουν τον εαυτό τους. Το «σύνδρομο του απατεώνα» είναι ιδιαίτερα εμφανές μεταξύ ατόμων με υπό-εκπροσωπούμενη ταυτότητα.

Γιατί είναι σημαντικό να καταπολεμήσουμε το σύνδρομο απατεώνων;

Το «σύνδρομο απατεώνων» μπορεί να καταπνίξει τη δυνατότητα για ανάπτυξη και νόημα, εμποδίζοντας τους ανθρώπους να αναζητήσουν νέες ευκαιρίες για εξέλιξη στην εργασία, ανάπτυξη στις σχέσεις ή στα χόμπι τους. Η αντιμετώπιση του «συνδρόμου απατεώνων» μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να ευδοκιμούν.

Πώς πυροδοτείται το σύνδρομο απατεώνων;

Δύο τύποι μηνυμάτων μπορούν να πυροδοτήσουν το σύνδρομο απατεώνων στα παιδιά: η συνεχής κριτική που τα κάνει να νιώθουν ότι δεν θα είναι ποτέ αρκετά καλά και ο καθολικός, υπερθετικός έπαινος («Είσαι το πιο έξυπνο παιδί στον κόσμο!») που δημιουργεί υψηλές προσδοκίες και πίεση. Οι γονείς μπορούν να αποτρέψουν το σύνδρομο απατεώνων επαινώντας την προσπάθεια και όχι το αποτέλεσμα και βοηθώντας τα παιδιά να κατανοήσουν ρεαλιστικά τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους.

Πίεση για επίτευξη

Στην κοινωνία μας υπάρχει τεράστια πίεση για να επιτύχουμε και αυτό μπορεί να ενισχύσει τις πιθανότητες να αισθάνεστε ψεύτικοι. Η εμπειρία φαίνεται να είναι πιο κοινή μεταξύ των μειονοτήτων, διότι το να διαφέρεις με οποιονδήποτε τρόπο από την πλειονότητα των συνομηλίκων σου – είτε κατά φυλή, φύλο, σεξουαλικό προσανατολισμό ή κάποιο άλλο χαρακτηριστικό – μπορεί να τροφοδοτήσει την αίσθηση ότι είσαι απατεώνας.

Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες το σύνδρομο απατεώνων αναφέρεται τόσο σε γυναίκες όσο και σε άνδρες, όμως φαίνεται να είναι πιο συνηθισμένο μεταξύ των ανθρώπων που ξεκινούν μια νέα προσπάθεια (είτε ακαδημαϊκή είτε επαγγελματική).

Τα άτομα με «το σύνδρομο του απατεώνα» πιστεύουν ότι κάθε εργασία που αναλαμβάνουν πρέπει να γίνει τέλεια και σπάνια ζητούν βοήθεια. Ένα άτομο με το «σύνδρομο του απατεώνα» μπορεί να χρονοτριβεί, αναβάλλοντας μια εργασία από φόβο ότι δεν θα μπορέσει να την ολοκληρώσει με τα απαραίτητα υψηλά πρότυπα, ή, μπορεί να προετοιμαστεί υπερβολικά, ξοδεύοντας πολύ περισσότερο χρόνο σε μια εργασία από ό,τι είναι απαραίτητο.

Αντιμετώπιση του «συνδρόμου του απατεώνα» και των συναισθημάτων που το ακολουθούν

·        Μιλήστε με τους μέντορες σας

Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο να μοιράζεστε τα συναισθήματά σας με έναν μέντορα ώστε να σας βοηθήσει  να τα αναγνωρίσετε ως παράλογα και να αναγνωρίσετε την προσωπική σας πρόοδο και ανάπτυξη. Με αυτό τον τρόπο παύετε να συγκρίνετε τον εαυτό σας με τους άλλους.

·        Μοιραστείτε τα συναισθήματά σας

Το να μοιράζεστε τα συναισθήματα απατεώνα με άλλους όχι μόνο μπορεί να μειώσει τη μοναξιά αλλά και να ανοίξει τις πόρτες στους άλλους να μοιραστούν αυτό που βλέπουν σε εσάς. Το να εκφραστείτε σε έμπιστα άτομα εκτός του επαγγελματικού σας κύκλου μπορεί να προσφέρει μια πιο χρήσιμη εικόνα των επιτευγμάτων και της αξίας σας.

·        Αναγνωρίστε την εμπειρία σας

Μην αναζητήσετε βοήθεια μόνο από αυτούς που είναι πιο έμπειροι. Η διδασκαλία ή η συνεργασία με νεότερους εργαζομένους, για παράδειγμα, μπορεί να σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε πόσο μακριά έχετε φτάσει και πόσες γνώσεις έχετε να μεταδώσετε.

·        Θυμηθείτε τι κάνετε καλά

Μπορείτε να κάνετε μια ρεαλιστική αξιολόγηση των ικανοτήτων σας. Υπάρχουν τομείς όπου είμαστε αρκετά καλοί και άλλοι όπου δεν είμαστε τόσο. Γράψτε τα πράγματα στα οποία είστε πραγματικά καλός/ή και τους τομείς που μπορεί να χρειάζονται δουλειά. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε πού τα πάτε καλά και πού υπάρχει εύλογο περιθώριο βελτίωσης.

·        Γιορτάστε τις επιτυχίες σας

Οι άνθρωποι που παλεύουν με το «σύνδρομο του απατεώνα» τείνουν να απορρίπτουν τις επιτυχίες τους. Εάν κάποιος σας συγχαίρει, μην προχωρήσετε πολύ γρήγορα. Δώστε προσοχή στο πώς ανταποκρίνεστε και βάλτε στόχο να μιλήσετε πιο θετικά για τον εαυτό σας. Για παράδειγμα, εάν λάβετε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με θετικά σχόλια, αποθηκεύστε το ή εκτυπώστε το.

·        Κάντε στην άκρη την τελειομανία

Εστιάστε στην πρόοδό σας και όχι στην τελειότητα. Επαναπροσδιορίσετε τις αποτυχίες ως ευκαιρίες για μάθηση και ανάπτυξη – κάτι που θα σας οδηγήσει τελικά προς την επιτυχία που αναζητάτε. Η απελευθέρωση από ρόλους όπως: «Πρέπει να τα ξέρω όλα» ή «Πρέπει πάντα να μπορώ να βοηθάω», μπορεί να μας επιτρέψει να γίνουμε πιο δυνατοί άνθρωποι και επαγγελματίες».

·        Μοιραστείτε τις αποτυχίες σας

Η συζήτηση για τις αποτυχίες σας σε μια ομάδα μπορεί να βοηθήσει να ζωγραφίσει ένα πιο ρεαλιστικό πορτρέτο σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και οι άλλοι άνθρωποι. Το να βλέπεις τα χειρότερα σου και τα καλύτερα κάποιου άλλου μπορεί να προκαλέσει σύγκριση, κάτι που μπορεί να επιδεινώσει τα συναισθήματα απατεώνα.

·        Αποδεχτείτε το

Το να δαμάσεις τα συναισθήματα απατεώνων δεν σημαίνει ότι δεν θα εμφανιστούν ποτέ ξανά.  Υπολογίζεται ότι περίπου το 70% των ανθρώπων θα βιώσουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο συνδρόμου απατεώνα κατά τη διάρκεια της ζωής τους και είναι σύνηθες να εμφανίζονται σε οποιαδήποτε αλλαγή σταδιοδρομίας.

Η καταπολέμηση του «συνδρόμου του απατεώνα» περιλαμβάνει την αλλαγή της νοοτροπίας ενός ατόμου για τις δικές του ικανότητες. Τα άτομα αυτά νιώθουν ότι δεν ανήκουν, επομένως η αναγνώριση της πείρας και των επιτευγμάτων τους είναι καίριας σημασίας, όπως και η υπενθύμιση στον εαυτό τους ότι κέρδισαν τη θέση τους στο ακαδημαϊκό ή επαγγελματικό τους περιβάλλον.